ساعت ۴:۳۰ بعد از ظهر هفتم تیرماه سال ۱۳۶۶این شهر مورد حمله شیمیایی جنگنده های عراقی قرار گرفت، هفت بمب شیمیایی به این شهر اصابت کرد که چهار عدد از آنها به مرکز شهر وسه بمب دیگر در یک دره نزدیک روستاهای سردشت فرود آمد. ۱۰۹ نفر از ساکنان شهر در دم شهید شدند، همان سال وزارت امورخارجه در نامه‌ای به سازمان ملل تعداد کشته، مجروح و بازماندگان بمباران را چهار هزار و ۶۰۰ نفر اعلام کرد.......
کلاشین استوار سنگ بنای تاریخ - کلاشین نام خود را از دو واژه کردی "کله به معنای سنگ قبر و شین به معنای آبی یا کبود" گرفته است لغت کل به معنای «به معنای سنگ قبر» در میان مسلمانان معنی خاصی دارد و آن عبارت است از سنگ کوچکی به صورت مکعب مستطیل یا استوانه که در کنار قبر یا در بالای سر اموات نصب می نمایند.
......
نخستین کسی که این لوحه را به دنیا معرفی کرد شولتز باستان شناس آلمانی بود که در سال ۱۸۲۹ این سنگ را کشف کرده و از آن کپی برداری نمود،
اسم من قادر عبدالله زاده است.اهل روستای "کولیجه"، از توابع شهرستان "بوکان" هستم. ۹۳، ۹۴ سالی سن دارم. "شیخ محمد"، شیخ منطقه بُرهان لقب "قاله مه‌ره" (قادر آرام) را به من داد. از ۱۱ سالگی "شمشال" نواختم، و هرگز این ساز فلزی زرد رنگ را از خودم دور نکرده ام
کردها مردمانی که سلوکی ها ـ پارتها ـ ساسانیان و در قرون وسطی خلفای عرب ، مهاجمین مغول آتابانهای ترک برایشان تاختند . سلاطین بسیاری آنان را در طوایف بزرگ به سرزمینهای دیگر کوچانده و سرکوب کرده و به انقیاد در آوردند و سر انجام تقسیمات سیاسی در قرن نوزدههم و بیستم آنان را در میان پنج کشور ایران ـ ترکیه ـ عراق ـ سوریه -اتحاد شوروی پراکنده ساخت. کُردها در زمینه تاریخی ـ فرهنگی اش به عنوان قومی کهن در تاریخ تهاجم ها و مقابله ها و نبردها استوار تا پای جان ایستاده میتوان شناخت ، روح کُرد انعکاس طبیعت اوست، روح کرد هم لطیف و مهربان است در برابر دوست و هم خشن و جنگجوی قهرمان است در برابر دشمن ... برای تاریخ کرد و سابقه آن میتوان تاچند هزارسال پیش ازمیلاد به عقب برگشت که بقول دکتر”سپایرز” : سابقه کرد راتا شش هزارسال قبل ازمیلاد درکوههای زاگروس تشخیص داده میگوید”تاریخ ، ملتی کهن تر از کرد در این سرزمین نشان نمی دهد”.
زبان شناس بزرگ بریتانیا ″ هنری سویت ″ می گوید : ″ زبان ، وسیله بیان عقاید و افكار با استفاده از اصوات موزون است . ″ برنارد بلوچ و جورج . ل . تراگر″ زبان شناسان آمریكایی نیز در تعریف خود از زبان می گویند : زبان ، سیستمی از علایم است كه گروهی از انسانها بر سر استفاده از آن به توافق رسیده اند . شیرازی نیز در ″ فرهنگ محیط ″ می گوید : زبان مجموعه اصواتی است كه هر ملت ، مقصود خود را با آن بیان می نماید .
.......
ئه گه ر ئاورێک له ژووری دڵ ده ینه وه که م ماڵی دڵ هه یه که وێنه و تابڵۆیه کی هه زار ره نگی نه خشاوی پرله نیازو..سکاڵاو.. خۆزگه ی رابردوو.. پر له گوڵه ئه ستێره و.. گوڵه وه نه وشه ی ئه سیری ژێر سێبه ری تووترکاو.. پیکه ری بووکێکی نامراد له نێو کۆشک و ته لاری ئاغاو..تابڵۆی گوڵێکی خوێناوی برده ستی شۆخه ئه ویندارێکی دڵ ره ق و.. نیشتمانیکی کرچ وکاڵ و..دیمه نی ده مه و ئێوارانی کێژوڵه یه کی گۆزه له شان و.. سیمای ئافره تێک کوڵم ئاڵی چاوگه ش،یان پرچ ره شی هه ورامان و..وێنه ی شوان وئافره ت و رێبوارو گۆوه ند وسه مای .. "* هونه رمه ندی شاره زاو خامه ره نگینی هه ست ناسک وهه ست پاکی ،نوێ خوازی جوان په رستی د ڵته ری خۆش خه یاڵی ناسک بین"«گۆران»ی شاعێری هه ڵنواسیبێ و جارجار سه یری نه کا.
کام گه وره کچ و کیژی خه یاڵاوی شۆخ و شه نگی گۆنا نه ختێک ئاڵی قژکاڵی لێو ئاڵ ملوانکێکی ده س کردی شێعری «گۆران»ی له ملا نییه و له ده رزی پچه وه... به شه رمه وه له ژێر ئاسمانی شینا ..خۆی نه داوه به ده س سۆزی سازی نه ییه وه ..بۆن و به رامه ی بسکی نه داوه به ده س قاسیدوه.. هه واڵی سه بری بۆ دڵداری نه ناردووه ودوای سرینی گه ردی سه فه ر.. ،به سێحری زه رده خه نه ی ده م و چاوی پاش گله یی زوێر بوونی له هه ڵبه ستی ره نجاووی ..ئازیزه که ی،چاوه روانی به سته ی په شیمانی نه کاوو.. سه ر له نوێ به نازه وه باخچه ی عه شق وئه وینی پرنه کا له گوڵ ومه له کانی ده رونی نه هێنێته گۆو...دوای چه ند ێک له گه ڵ ده ستێ خوشکی،" ڤێنووس" ده س له ناوده س نه ببێت به ره وئاهه نگی ناو ران و.. ماڵئاوای له ئازیزه که ی نه کاو گوێی له به سته ی گورجی که و ره فتار ئه رۆی ئۆغر ..نه بێت.!
لباسهای کردی در ویترین؛ تولیدات غربی بر تن کردستانیها!
سنندج - خبرگزاری مهر: در حالیکه لباس کردی یکی از پوششهای اصیل ایرانی و اسلامی در کشور به شمار می رود اما امروز در مناطق کردنشین خبری از آن در میان نیست و تولیدات غربی در معابر این مناطق و بر تن جوانان خودنمایی می کند.
به گزارش خبرنگار مهر در سنندج، در حالیکه لباس کردی زنانه و مردانه از جمله پوششهای اصیل ایرانی و اسلامی در سطح جهان به شمار می رود اما متاسفانه امروز به جای این پوشش، تولیدات غربی به ویژه از چین و ترکیه بر تن جوانان استان کردستان و سایر مناطق کردنشین کشور خودنمایی می کند و لباسهای کردی کم کم به موزه ها و کتابهای تاریخ سپرده می شوند.
مختصری راجع به چگونگی نوشتن و خواندن به زبان کردی
با مطالعه بعضی از سایتهای کردی زبان،متوجه اشتباههای بسیار املایی و انشایی خواهیم شد که متاسفانه نمی‌توان از مطالب نوشته شده بهره مناسب را برد. البته ناگفته پیداست که این غلطهای املایی بیشتر از جانب نویسندگان شرق کردستان (کردستان ایران) روی میدهد. دلیل آن هم واضح است: نبود آموزش زبان کردی در مدارس! (به همین علت این نوشتار به زبان فارسی نوشته شده است).
نوشتار زیر فقط در مورد املای صحیح و درست خواندن متون کردی می‌باشد.
در اینجا بد نیست تجربه خود را درمورد یادگیری خواندن و نوشتن به زبان کردی را بنویسم:
حدود 11-12 ساله بودم که کتاب "بۆ کوردوستان" استاد هه‌ژار را ورق می‌زدم. از فهم ساده‌ترین کلمات عاجز بودم. چشمم به بخش داخلی جلد کتاب افتاد. برادرم یا پدرم چند حرف و علامتی را نوشته بودند که کلید خواندن و تنها استاد زبان کردیم بودند. پس از دقت در آن و مقایسه با شعر و نوشته‌های کتاب، کم کم شیوه درست خواندن و به تبع آن درست نوشتن را آموختم. و اما نوشته جلد کتاب چه بود؟ در ذیل شمایی از آن نوشته را آورده‌ام:
توضیح:
همانگونه که می‌بینید در زبان کردی، چند نوع "س"، "ز" و "ت" وجود ندارد.(البته در زبان فارسی نیز تمامی "س"ها،"ز"ها و "ت"ها فقط به یک شیوه تلفظ می‌شوند و اما بعنوان میراثی از زبان عربی، در رسم‌الخط فارسی بجا مانده‌اند)
استفاده از علامت هفت: بر روی "و"، آنرا خفیفتر کرده و صدای "O" در انگلیسی را میدهد. بر روی "ی" نیز آنرا به "E" مبدل می‌سازد. همین علامت بر روی "ل" و زیر "ر"، حروف را حلقی تر می‌کند.
مثال برای "ل" و "ڵ" : "گول" به معنی جذامی است و "گوڵ" به معنی گل. "گۆل" به معنی دریاچه و "گۆڵ" معنی چست و چالاک(گورج و گۆڵ) و گل فوتبال میدهد.
مثال برای "ر" و "ڕ" : "که‌ر" بمعنی خر است و "که‌ڕ" معنی ناشنوا را میدهد.
"ڤ" معادل حرف ”V” در زبان انگلیسی است که بیشتر در کلمات کردی شمال کاربرد دارد. مانند :"مرۆڤ" بمعنی انسان، "ئه‌ڤین" و "ڤیان" به معنی عشق.
در رسم‌الخط کردی، آنچه را که می‌نویسیم، می‌خوانیم و هر آنچه تلفظ شود، می‌نویسیم.
به کلمات فارسی زیر با رسم‌الخط کردی توجه فرمایید:
در = ده‌ر
در (گوهر) = دۆرر (گۆهه‌ر)
اسرار = ئه‌سرار
اصرار = ئێسرار
زبان = زه‌بان
گل (گل رز)= گۆڵ (گۆلێ رۆز)
گَِل (کار گل)= گل (کارێ گێل)
کرد (انجام داد)= که‌رد (ئه‌نجام داد)
کرد (ملت کرد) = کۆرد (مێلله‌تێ کۆرد)
کرم (کرم خاکی) = کێرم (کێرم خاکی)
کرم (بخشش) = که‌ره‌م (به‌خشێش)
برای = به‌رایێ
چگونه = چێگونێ
سرسره = سۆرسۆرێ
اکنون = ئه‌کنون
کتاب = کێتاب
امکان = ئێمکان
استاد = ئۆستاد
دور = دوور - دور
کور = کوور - کور
آسیاب = ئاسیاب
آموزش = ئاموزێش
بنویس = بێنێڤیس
رسم‌الخط = ره‌‌سمۆل خه‌ت
واگیر = ڤاگیر
کردستان = کۆردێستان
استعمارگر = ئێستێعمارگه‌ر
ملک المتکلمین = مه‌لێکۆل مۆته‌که‌للێمین
رسم الخط کردی، اکثر صداها را مانند رسم‌الخط "فنیتیک" (Phonitick)در بر می‌گیرد.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
توضیح:
